A

ALT YAPI

Bir kuruluşun çalıştırılması için gerekli olan hizmetler, donanım ve olanaklar takımı.

AKIŞ ÇİZELGESİ (Flow Chart)

Bir ürün veya hizmetin izlediği yolun, sapmaların ortaya çıkarılabilmesi amacıyla açıklanmasına gerek duyulduğunda kullanılan bir çizelgedir.

AKREDİTASYON

Belgelendirme kuruluşları, laboratuarlar, muayene ve deney kuruluşlarının belirli görevleri yapmaya yeterli olduklarının uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilerek, belgelendirilmesi faaliyetidir.

ALT SÜREÇ (Micro process)

Asıl sürece girdi sağlayan bir süreçtir.

ANA SÜREÇ (Macro Process, Main Process)

Bir kuruluştaki asıl süreçtir. Bu süreç, içinde birden fazla alt süreçler içerebilmektedir. Bu alt süreçlerin çıktıları ana sürecin girdisini oluşturmaktadır.

B

BALIK KILÇIĞI DİYAGRAMI (Fishbone Diagram)

Bilinen bir problemin muhtemel nedenlerini belirlemek ve göstermek için kullanılan bir araçtır. Ishikawa tarafından geliştirildiği için ISHIKAWA veya Balık Kılçığı Diyagramı olarak da bilinir. Neden-sonuç diyagramı, bir süreci etkileyen nedenleri sınıflandırarak ve ilişkilendirerek açık biçimde göstermek için geliştirilmiştir. Bu yöntem kalitenin yedi aracından biridir.

BAŞ DENETÇİ (Auditor, lead)

Bir denetleme çalışmasını kuruluş çapında düzenleyen, raporlayan ve yapılan düzeltici işlemleri değerlendiren, bu işler için eğitilmiş ve yetkilendirilmiş kişidir.

BAĞIMLILIK

Bulunabilirlik performansını ve onu etkileyen faktörlerini, güvenirlilik performansını, sürdürebilirlik performansını ve sürdürebilme performansını açıklamak için kullanılan bir terimdir.

BELGE

Faaliyet alanına göre, yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mevzuatı çerçevesinde zorunlu alanlarda belge vermek üzere yetkilendirilen özel veya kamu laboratuarları, muayene ve belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenen, standart ve teknik düzenlemelere uygunluğu gösteren belgeler ile ilgili mevzuat çerçevesinde zorunlu alanlar dışında kalan standart ve teknik düzenlemelere uygunluğunu gösteren belgelerdir.

BELGELENDİRME (Certification)

Gerekli yetkilerle donatılmış bir kuruluş tarafından, süreç, sistem, ürün veya servis kalitelerinin gerekli gereksinimlere ve standartlara uygunluğunun belirlenmesi, doğrulanması, onaylanması için gerçekleştirilen yöntem ve etkinliklerdir.

BEŞ S FELSEFESİ (Five S Philosopy)

Beş S’in ilki temizlik (seiso), diğerleri ise düzenleme (seiton), standartlaştırma (seietsu), sınıflandırma (seiri) ve disiplin (shitsuke)’dir. Amaç ise iş yerinde iyileştirmeyi sağlamak için temiz, düzenli, disiplinli olunması ve adımların sınıflandırılarak standartlaştırılmasıdır.

BEYİN FIRTINASI (Brainstorming)

Grupların kullandığı ve belirli bir konuda fikir üretmeye yarayan bir tekniktir. Gruptaki her kişinin yaratıcı düşünerek, aklına gelen bütün fikirleri yazmasıdır. Tüm fikirler ve düşünceler toplantı süresi sonunda tartışılır ve incelenir.

BENCMARKİNG (Kıyaslama)

Bir organizasyonun kendini değerlendirerek, rakiplerini, iş ortaklarını diğer sektörlerde başarılı örnekleri inceleyerek, iç ve dış pazarlardaki uygulamaları araştırarak ve en iyi uygulamaları örnek alarak zayıf olduğu yönleri geliştirmesidir.

BİLGİ SİSTEMLERİ (Information Systems)

Bilgi ve verileri toplayan, çözümleyen ve depolayan otomatik sistemleri tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir.

BÜYÜK C, KÜÇÜK C (Big C, little c)

İngilizcede “Müşteri – Customer” sözcüğünüm ilk harfini simgeler. Büyük C, kuruluş dışından olan ve kuruluşun sunduğu ürün veya hizmeti alan müşteriyi ifade etmek için kullanılır. Küçük c ise; kuruluş içinden olan, kuruluş içerisindeki bir bölümün veya çalışanın sunduğu ürün ya da hizmeti alan müşteriyi ifade eder.

BÜYÜK Q, KÜÇÜK q (Big Q, little q)

Bu terim iki olay arasındaki farklılığı vurgulamak için kullanılır. Büyük Q, sınırsız kapasitede iş, süreç ve ürünün kalite yönetimi olarak adlandırılırken; küçük q, sınırlı kapasitede ürün ve süreçlerin kalite yönetimi olarak ifade edilir.

C

CAZİP KALİTE (Attractive Quality)

Müşterinin henüz gereksinim duymadığı, fakat ileride gereksinim duyacağı farklılıkları hayal etmeyi ve bu farklılıkları ürün ve hizmete geçirmeyi amaçlayan kalite anlayışıdır.

COACHİNG (Koçluk)

Bireyleri ve takımları sonuçlara ulaştırmak için yetkilendiren, geliştiren ve cesaretlendiren uygun ortam ve koşulları yaratan yönetsel bir eylemdir.

Ç

ÇALIŞMA ORTAMI

İşin altında yapıldığı şartlar takımı

D

DERECE (Kalite Derecesi)

Ürünler, prosesler veya aynı fonksiyonel kullanıma sahip sistemler için farklı klasik şartlarına verilen kategori veya sınırlama

DENETLEME

Bir kuruluşun faaliyetlerinin, kullanıldığı laboratuar, sistemler ve personelinin tanımlanmış düzenlemelere ve/ veya standartlara uygun olup olmadığının belirlenmesidir.

DENETÇİ (Auditor)

Sorumlulukları yapılan denetimin amacını anlamak, gerçekleştirmek, denetim sonuçlarını rapora dökmek, müşteri tarafından alınan istek geldiğinde alınan düzeltici işlemlerin sonuçlarını denetlemek, denetimle ilgili herhangi bir belgeyi muhafaza etmek veya gizli tutulup saklanmasını sağlamak, denetlenen kuruluşu denetimi etkili ve verimli bir şekilde planlayıp önyargısız bir incelemeye tabi tutmak olan ve bunları gerçekleştirirken belirlenen denetim standartlarına uyan kişidir.

DENETİM (Auditing)

bkz. Kalite Sistem Denetim

DENETİM ÖRGÜTÜ (Auditing Organization)

Mevcut bir sistem, süreç, ürün veya hizmetin belirlenmiş standartlara uygunluğunu doğrulamak için yetkilendirilmiş bağımsız bir kuruluştur.

DENETLENEN KURULUŞ (Auditee)

Denetlenecek olan kurumdur.

DERECE GRADE

Kullanım amacı aynı olan, değişik ihtiyaçlara cevap veren ürün veya hizmetlerin, kapsadığı özelliklerin sıra veya sınıflandırılmalarının göstergesidir.

DENEY

Bir veya daha çok karakteristiğin bir prosedüre göre tayin edilmesi.

DÜZELTME

Saptanan uygunsuzluğu gidermek için yapılan faaliyet.

DÜŞÜK KALİTENİN MALİYETİ (Cost of Poor Quality)

Arzu edilen kaliteye ulaşmak ve kalitede sürekli bir gelişim sağlamak amacıyla gerçekleştirilen etkinliklerin toplam giderleridir.

DÜZELTİCİ FAALİYETLER (Corrective Action)

Saptanan bir uygunsuzluğun sebebinin veya diğer istenmeyen durumu yok etmek için yapılan faaliyet

DOKÜMAN (Document)

Bir kuruluşta uygulama öncesi bilgi sağlayan ve çalışmak için gerekli verileri içeren yazılı biçimlerin (tanımlar, mühendislik çizimleri,standartlar, kalite planları, vb.) tümüdür.

DOKÜMAN KONTROLÜ (Document Control)

Kalite güvence sistemi çerçevesinde ürün kalitesini etkileyebilecek tüm dökümanların hazırlanmasının, muayenesinin, onaylanmasının ve geri çekilmesinin bir sistem çerçevesinde yürütülmesidir.

DOKÜMANLARIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ (Documents Review)

Kalite güvence sisteminin yeterli ölçüde dokümante edilip, yazılı kurallar ve talimatların belirtilen şartlara uygunluğunun ve uygulanıp uygulanmadığının, ISO 9000 maddeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesidir.

DOKÜMAN

Bilgi ve onun destekleyici ortamı. örnek kayıt, özellik, prosedür dokümanı, çizim, rapor, standart.
DOĞRULAMA

Objektif delilin sağlanması yolu ile belirlenen şartların yerine getirildiğinin teyidi.

E

EKONOMİK KALİTE (ECONOMİC QUALİTY)

Ürünün sağladığı ek karın aşıldığı kalite seviyesidir. Aynı zamanda ekonomik kalite yöneticilere, müşterilerin harcama-kar ilişkisine bakarak kaliteyi ne şekilde açıkladıklarını da hatırlatır.

ETKİNLİK

Planlanmış faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve planlanan sonuçlara ulaşma derecesi

F

FIRSAT SAHASI (AREA OF OPPORTUNİTY)

Önceden belirlenmiş bir malzemenin, sürecin, ürün veya hizmetin bir parçası ya da bir biriminde meydana çıkabilir. “Area of Opprotunity”terimi ortada doğal bir birim (unit) olmadığı zamanlarda sıkça kullanılan bir terimdir. Bir boşluk alanını, bir zaman aralığını, bir üretim parçası ya da pek çok parçadan oluşan üretim aşamaları tamamlanmış bir ürünü vb. temsil edebilir. Rolü etkili bir şekilde tanımlandığı sürece, “birim” teriminin kullanımı, “fırsat sahası” terimine oranla daha fazla tercih edilebilir.

G

GERİ DÖNÜŞÜM

Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikinci hammadde olarak üretim sürecine sokulması.

GERİ KAZANIM

Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da kapsayan; atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesi.

GEÇERLİLİK

Objektif delil sağlamak yolu ile belirli bir kullanım amacı veya uygulama için şartların yerine getirildiğinin teyidi.

GÜNDEM (AGENDA)

Toplantının etkin olarak yürütülebilmesi için yapılan plandır.

GÜVENİLİRLİK (RELİABİLİTY)

Bir birimin, belirlenen şartlar altında ve belirli bir zaman diliminde, istenilen fonksiyonları yerine getirebilme kabiliyetidir. Güvenirlik terimi, aynı zamanda başarı ihtimalini veya başarı oranını gösteren güvenirlik özelliği olarak ta kullanılır.

GÖZDEN GEÇİRME

Tespit edilen hedeflere ulaşmak amacıyla ele alınan konunun etkinliği yeterliliği ve uygunluğunu tayin etmek için yapılan faaliyet.

GÖLGE MÜŞTERİ ARAŞTIRMASI (BLİND SURVEY)

Bir kuruluşun başka bir firma tarafından incelenmesidir. Amaç, kuruluşun durumunu ve süreçlerini diğer firmalar ile karşılaştırmaktır.

H

HATA SAKINMA POKE (ERROR) – YOKE (AVOİD)

Japonca “Poke” ve “Yoke” sözcüklerinden oluşan bir terimdir. Hataların oluşumunu ve uygun olmayan ürünün kullanımını önleme sistemini ifade eden etkin bir yaklaşımdır.

HEDEF GRUP (FOCUS GROUP)

Müşterilerin, ürün ve hizmetler hakkındaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir araya getirilmesidir. Grubun amacı, ürünlerin veya hizmetlerin geliştirilmesi için yeni düşüncelerin yaratılmasıdır.

HİSTOGRAM (HİSTOGRAM)

Bir veri dizisindeki değişikliklerin sınıflandırılması ve bunların dağılımının çubuklar ile gösterimidir. Histogramlar sayısal tablolarda gözlenemeyen gruplaşmaların daha kolay anlaşılmasını sağlar. Histogram kalitenin yedi aracından biridir.

İ

İMTİYAZ

Belirlenmiş şartlara uygun olmayan bir ürünün kullanılmasına veya serbest bırakılmasına verilen izin.

İYİ YÖNETİŞİM (GOOD GOVERNANCE)

Açıklık, şeffaflık, katılım, etkileşim ve hesap verme kültürünün hakim olduğu yönetim anlayışı

İLGİLİ TARAF

Bir kuruluşun başarısından veya performansından fayda sağlayan kişi veya grup. örnek, müşteriler, mal sahipleri, kuruluştaki kişiler, tedarikçiler, bankerler, birlikler, ortaklar veya dernekler.

İŞARETLEME

Bir ürün veya ürün grubunun ulusal ve uluslararası standartlar ve/veya ilgili mevzuata sağlık, güvenlik, çevrenin ve tüketicinin korunması çerçevesinde uygun olduğunu göstermek için belirli bir işaretin kullanılmasını, ifade eder.

İZLENEBİLİRLİK

Dikkate alınan bir şeyin geçmişini, uygulanmasını veya yerini izleme yeteneği.
İndikatör

Gösterge

K

KABUL / RED ÖLÇÜTLERİ (ACCEPT / REJECT CRİTERİA)

Bir ürün veya hizmetin kabul edilebilir ya da edilemez olduğunun ölçülmesinde ve karar verilmesinde kullanılan ölçütleridir.

KABUL EDİLEBİLİR KALİTE SEVİYESİ (ACCEPTABLE QUALİTY LEVEL (AQL)

Müşteri tarafından kabul edilebilecek durumdaki ürünlerin yüzdesidir.

KAİZEN (KAİZEN)

Sürekli iyileştirme kavramını gösterir. Japonca olan bu kavram zamanla birike küçük ve sürekli gelişmeler dizisidir. Bu gelişme tüm çalışanların katılımıyla elde edilir.

KALİBRASYON (CALİBRATİON)

Ulusal ya da uluslararası standartlara göre izlenebilirliği mümkün olan ve doğruluğu kanıtlanmış ölçü aleti ya da cihazlarıyla karşılaştırılarak, standart olmayan ölçü aleti veya cihazlardaki sapmaların belirlenmesi ya da ayar yolu ile ortadan kaldırılmasıdır.

KALİTE (QUALİTY)

Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan, özelliklerinin toplamıdır.

KALİTE EL KİTABI (QUALİTY MANUAL)

Kuruluşun tüm kalite sistemlerini tanımlayan ve kalite politikasını belirten en üst düzeydeki dokümandır. Bu doküman ayrıca yetki, sorumluluk, ilişki ve sistem uygulamalarını tanımlayan bilgileri içerir.

KALİTE GÖZETİMİ (QUALİTY SURVEİLLANCE)

Kalite isteklerinin karşılanmasını temin için, belirlenen referanslara göre prosedürlerin, metotların, şartların, ürün ve hizmetlerin ve kayıt analizlerinin sürekli gözlenerek doğruluğunun tespit edilmesidir.

KALİTE GÜVENCESİ (QUALİTY ASSURANCE)

Ürün veya hizmetin, kalite için belirlenen istekleri karşılamak maksadıyla, yeterli güveni sağlaması için gereken planlı ve sistematik faaliyetlerin bütünüdür.

KALİTE HALKASI (QUALİTY LOOP QUALİTY SPİRAL)

Herhangi bir ürün veya hizmet kalitesini etkileyen, ihtiyaçların belirlenmesinden, belirlenen ihtiyaçların yerine getirilip getirilmediğinin araştırılmasına kadar olan aşamaları kapsayan, birbirine bağımlı faaliyetlerin kavramsal modelidir.

KALİTE HEDEFİ

Kalite ile ilgili olarak aranan veya amaçlanan bir şeydir.

KALİTE KONTROL (QUALİTY CONTROL)

Kalite isteklerini sağlamak için kullanılan uygulama teknikleri ve faaliyetlerdir.

KALİTE MALİYETİ (COST OF QUALİTY)

Uygun kaliteye erişmek amacıyla yapılan çalışmaların maliyetiyle yetersiz kontroller sonucu ortaya çıkan maliyetlerin toplamıdır. Kabaca, işlevsel kalite maliyetleri ve dış kalite güvencesi maliyetleri olarak iki başlık altında incelenebilir.

KALİTE PLANLAMASI

Kalite hedeflerinin saptanmasına odaklanan gerekli çalıştırma prensiplerini ve kalite hedeflerini yerine getirmek için ilgili kaynakları belirleyen kalite yönetimin parçası

KALİTE POLİTİKASI (QUALİTY POLİCY)

Kuruluşun üst yönetim tarafından kalite ile ilgili olarak belirlenen resmi amacıdır.

KATMA DEĞERLİ AKTİVİTELER (VALUE ADDED ACTİVİTİES)

Bir kuruluştaki, müşterinin kalite gereksinimlerini ve beklentilerini karşılayacak, girdiyi çıktıya dönüştüren etkinliklerdir.

KATMA DEĞERSİZ (NON-VALUE ADDED)

Sunulan ürün veya hizmet için, sürece ayrıca maliyet ekleyen ancak müşteri gözünde bir değer yaratmayan etkinlikleri ifade etmek için kullanılan terimdir.

KALİTE İYİLEŞTİRME

Kalite yönetiminin, kalite şartlarının yerine getirilme yeteneğini artırmaya odaklanan bir parçası

KALİTE YÖNETİMİ (QUALİTY MANAGEMENT)

Kalite politikasını belirleyen ve uygulayan tüm yönetim fonksiyonlarından biridir.

KALİTENİN YEDİ ARACI (SEVEN TOOLS OF QUALİTY)

Kuruluşların kendilerini geliştirebilmelerin e ve işlemlerini anlayabilmelerine yardımcı olan araçlardır. Bunlar: 

a. Neden-Sonuç Diyagramı 

b. Kontrol (Çetele) Formu 

c. Kontrol Diyagramı 

d. Akış Çizelgesi 

e. Histogram 

f. Pareto Diyagramı 

g.Dağılım Diyagramı’dır.

KALİTE SİSTEM DENETİMİ (QUALİTY SYSTEM AUDİT)

Uygulanabilir kalite sistem elemanlarının uygunluğunun ve gelişmişliğinin, belirginliğinin ve belirtilen koşullar doğrultusunda etkin bir biçimde uygulanırlığının incelenmesi ve tarafsız olarak değerlendirilmesi yoluyla ispatı için uygulanan faaliyettir.

KALİTE SİSTEMİ (QUALİTY SYSTEM)

Kalite yönetiminin uygulanması için gerekli olan kuruluş yapısı, sorumluluklar, prosedürler, prosesler ve kaynaklardır.

KALİTE SİSTEMİNİN YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ (QUALİTY SYSTEM REVİEW)

Kalite politikası ve değişen koşullara göre yeni hedefler esas alınarak, kalite sisteminin durumun ve yeterliliğinin üst yönetim tarafından değerlendirilmesidir.

KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ:

Bir kuruluşu kalite bakımından idare ve kontrol için gerekli yönetim sistemi

KALİTE KARAKTERİSTİĞİ

Bir ürünün/ hizmetin, bir prosesin veya bir sistemin bir şartla yapısal karakteristiği ( yapısal bir şeyde özellikle kalıcı karakteristik olarak bulunan özellik anlamındadır.)

KALİFİKASYON

Niteleme, nitelik, özellik, yeterlik, vasıf; şart; sınırlama

KAYIT

Elde edilen sonuçları beyan eden veya gerçekleştiren faaliyetlerin delillerini sağlayan doküman

KURULUŞ

Düzenlenmiş sorumlulukları, yetkileri ve ilişkileri olan insanlar ve olanaklar grubu

KURULUŞ YAPISI

İnsanlar arasındaki yetkilerin, sorumlulukların ve ilişkilerin düzenlenmesi

KUSUR

Amaçlanan veya belirlenen bir kullanımla ilgili bir şartın yerine getirilmemesi

M

METROLOJİK TEYİT

Ölçme donanımının amaçlanan kullanım için şartlara uygun olmasını sağlamak için gerekli işlemler takımı.

METROLOJİK KARAKTERİSTİK

Ölçme sonuçlarını etkileyebilen ayırt edici özellik.

METROLOJİK FONKSİYON

Ölçme kontrol sisteminin tarifi ve uygulanması (yürütülmesi) için kurumsal sorumluluğu olan fonksiyon.

MİSYON

Örgütün varoluş amacı doğrultusunda üstlendiği roldür.

MUAYENE (INSPECTİON)

Bir ürün ve hizmetin bir veya birden fazla özelliğinin ölçme, deney ve mastarlama gibi işlemlere tabi tutularak, sonuçların belirlenen şartlara uygunluğunun kıyaslanmasıdır.

MÜŞTERİ ODAKLI (CUSTOMER ORİENTED)

Müşteri istek v e beklentilerini karşılama ilkesini, kuruluştaki tüm çalışanların görevi olarak ortaya koyan ve bu doğrultuda ürün kalitesini hedefleyen yaklaşımdır.

MÜŞTERİNİN SESİ VOİCE OF CUSTOMER

Müşterinin, ürün veya hizmet ile ilgili fikirlerinin öğrenilmesi ve bu bilgilerin-süreçlerin geliştirilmesi amacıyla kullanılmasıdır. Müşterinin sesini dinleme, kuruluşa ürünlerini veya hizmetlerini geliştirme olanağı tanır.

MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ

Müşterinin, şartların yerine getirildiğinin, müşteri tarafından algılanan tatmin derecesi.

MÜŞTERİ

Bir ürünü alan kuruluş veya kişi. örnek, tüketici, müşteri (client), son kullanıcı, perakendeci, yararlanan ve satın alan.Bir müşteri kuruluşun içinden veya dışından olabilir.

N

NİTELİK (ATTRİBUTE)

Kayıt ve çözümleme için ölçülebilir niteliksel verilerdir. Gereksinim duyulan bir etiketin varlığı ya da bir parçanın yerleştirilmesi gibi özellikleri içerir.

NİTELİKLİ ÜRETİCİLER LİSTESİ (QUALİFİED MANUFACTURER’S LİST (QML)

Müşterinin kalite gereksinimlerini karşılayan üreticilerin değerlendirilmesi ve belirlenmesi sonucunda ortaya çıkan listedir.

NİTELENDİRME PROSESİ

Belirlenen şartları yerine getirme yeteneğini göstermek için proses.

O

OLDUĞU GİBİ KULLAN USE-AS-İS

Bir veya daha fazla uygunsuzluğu içeren bir parçanın son işlemidir. önemsiz uygunsuzluğa rağmen parçanın tasarlanan amaç doğrultusunda kullanılabilmesi söz konusudur.

OBJEKTİF DELİL

Bir şeyin gerçekliğini veya varlığını destekleyen deliller.

ORYANTASYON

Yeni çalışanlara organizasyonu ve kendi iş birimlerini tanıtmak ve işe alıştırmak için gerçekleştirilen aktivitelerdir.

Ö

ÖNLEYİCİ FAALİYET

Potansiyel bir uygunsuzluğun sebebinin veya diğer istenmeyen potansiyel durumların bertaraf edilmesi için yapılan faaliyet

ÖLÇME KONTROL SİSTEMİ

Metrolojik teyidin ve ölçme proseslerinin sürekli kontrolünün başarılması için gerekli olan birbirleriyle ilişkili veya etkileşimli elemanlar takımı

ÖLÇME PROSESİ

Bir büyüklüğün değerini tespit için yapılan işlemler takımı

ÖLÇME DONANIMI

Bir ölçme prosesini gerçekleştirmek için gerekli olan ölçme ölçme cihazı, yazılım, ölçme standardı, referans malzeme ve{veya ek teçhizat veya bunların bileşkeleri

P

PAYDAŞLAR STAKEHOLDERS

Müşteriyi, çalışanı, yöneticiyi, rakip kuruluşları, işçi sendikalarını, tedarikçileri, iş ortaklarını içeren bir terimdir.

PROSEDÜR (PROCEDURE)

Bir işlemin gerçekleştirilmesi için gereksinim duyulan belirtilmiş yoldur.

PROSES (PROCESS)

Girdileri çıktılara dönüştüren birbirleriyle ilgili veya etkileşimli faaliyet takımı.

PROJE

Başlangıç ve bitiş tarihleri olan koordine ve kontrol edilen bir takım faaliyetlerden oluşan, belirli şartlara objektif uygunluğu elde etmek için yapılan ve zaman sınırlamalarını, maliyet ve kaynakları da içeren benzeri veya eşi olmayan tek proses.

R

REKABET (COMPETİTİON)

Bir kuruluşun tüm birikimini kullanarak oluşturduğu, rakiplerinden daha iyi bir ürün üretme veya hizmet sunma amacına yönelik yoğun çabadır.

REENGİNEERİNG (YENİDEN YAPILANMA)

İş süreçlerinin daha etkin olmasını ve son ürün ya da hizmetlerin kalitesinin iyileştirilmesini sağlamak üzere gözden geçirilmesi ve yeniden tasarlanmasıdır.

 S

SAPMA İZNİ (ÜRETİM İZNİ) DEVİATİON PERMİT (PRODUCTİON PERMİT)

Üretimden veya hizmetin hazırlığından önce, belirli miktar veya zaman için, belirlenmiş şartlardan sapmaya verilen izindir.

SERBEST BIRAKMA

Bir prosesin bir sonraki aşamasına geçmek için verilen izin.

SORUMLULUK (ÜRÜN, HİZMET) LİABİLİTY (PRODUCT, SERVİCE)

Ürün veya hizmetin sebep olduğu şahıslarda yararlanmalar, mal ve mülklerde hasarlar veya diğer zararların, üretici veya başkaları tarafından tazmin edileceğini belirten, genel bir terimdir.

SÖZLEŞMENİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ (CONTRACT REVİEW)

Bir kuruluşun sözleşmeyi imzalamadan önce, sözleşmede kalite gereksinimlerinin yeterince tanımlandığından, dokümante edildiğinden ve kuruluş tarafından bunların kolayca anlaşılabillir olduğundan emin olmak için yerine getirdiği sistematik işlemlerdir.

STANDART

Mutabakat sağlanmış ve kabul edilmiş bir kurumca onaylanmış, mevcut şartlar altında en uygun seviyede bir düzen kurulmasını amaçlayan, ortak ve tekrar eden kullanımlar için, faaliyetler ve sonuçlarıyla ilgili kurallar, kılavuzlar veya karakteristikler ihtiva eden dokümandır.

STANDART DIŞI İZİN (CONCESSİON/WAİVER)

İmal edilmiş olan, fakat belirlenmiş nitelikleri taşımayan bir miktar malzeme, bileşen veya stokların kullanılması veya piyasaya arzı için verilen yazılı izindir.

STANDARTLARIN YETERLİLİĞİ (ADEQUACY OF STANDARDS)

Kaliteyi ölçmek için kullanılan aletlerin yeterliliğinin kalibrasyonunu yapmak için kullanılacak bir standardın yeterliliğini ifade etmek için kullanılan terimdir.

STRATEJİK YÖNETİM

Bir organizasyonun iç ve dış çevresinin ve bunların birbirleriyle ilişkilerinin analiz edilmesi ve buradan organizasyonun uzun dönemli amaçlarına ulaşabilmesi için uygun davranış biçimlerinin belirlenmesi ve uygulanması sürecidir.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Gelecek nesillerin gereksinimlerini karşılama yeteneğinin engellenmeden bugünün gereksinimlerini karşılayan gelişme.

SÜRECİN SESİ VOİCE OF PROCESS

Bir süreçten elde edilen sonuçlardır. Bir süreç, spesifikasyonlar dahilinde çalışabilir / çalışamaz ya da müşterinin kalite gereksinimlerini karşılar ve karşılamaz.

SÜRECİN YENİDEN TASARIMI (PROCESS RE-ENGİNEERİNG)

Genelde değişen müşteri gereksinimleri, rekabet yapısı sebebiyle etkinliğini kaybetmiş bir sürecin mevcut müşteri gereksinimleri analiz edilerek eskiyi referans almaksızın yeniden düzenlenmesidir.

SÜREÇ (PROCESS)

Bir takım girdileri kullanarak katma değeri daha yüksek bir çıktının elde etmesini amaçlayan birbiriyle ilişkili aktiviteler dizisidir.

SÜREÇ İYİLEŞTİRME (PROCESS IMPROVEMENT)

Sürecin analizi neticesinde katma değersiz işlerin ayıklanması, sürecin basitleştirilmesi, otomasyonu gibi yöntemlerle sürecin etkinliği ve verimliliğinin artırılmasına yönelik faaliyetlerdir.

SÜREÇ KALİTESİ (PROCESS QUALİTY)

Belirlenen bir süreçten alınan her yüz ürün birimindeki kusur ya da kusurlu yüzdesidir.

SÜREÇ PERFORMANSI (PROCESS PERFORMANCE)

Sürecin etkinliği ve verimliliğini ifade eder. Sürecin çıktısının belirlenmiş standartlar içinde çalışıp çalışmadığını, hedefleri karşılayıp karşılamadığını ve müşteri kalite gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını gösterir. Süreç performansı genelde üç başlıkta toplanabilecek “Kalite”, “Maliyet”, “Zaman”,göstergeleri ile takip edilir.

SÜREÇ SAHİBİ (PROCESS OWNER)

Sürecin etkinliği ve verimli çalışmasından birinci derecede sorumlu dolayısıyla sürecin yönetiminde fonksiyonel yetkiden bağımsız olarak karar alma otoritesine sahip kişidir.

SÜREÇ YÖNETİMİ (PROCESS MANAGEMENT)

Bir kuruluştaki süreçlerin tanımlanması, tanımlanmış süreçlerin performans göstergeleri vasıtasıyla etkinlik ve verimliliklerinin sürekli takibi, gerekli görülen kritik süreçlerde analiz ve iyileştirme çalışmalarının yürütülmesini kapsayan sistematik.

SÜREKLİ GELİŞİM

Kuruluşun çevre politikalarına uygun olarak, her alandaki çevre icraat ve başarısını geliştirme amacıyla Çevre Yönetim Sisteminin geliştirilmesidir.

SÜREKLİ İYİLEŞTİRME (CONTİNUOUS IMPROVEMENT)

Shewhart’ın ortaya attığı “Sürekli İyileştirme”kavramı, Toplam Kalite Yönetimi’nin en temel etkinliklerindendir. Bir kuruluştaki bütün fonksiyonların (ürün, hizmet ve süreç) sistematik bir şekilde sürekli iyileştirilmesi demektir. Üst yönetimin liderliğinde eğitilmiş personelin takımlar halinde organize olması ve “Müşteri Odaklılık” sonucu belirlenen hedefler doğrultusunda sürekli iyileştirme çalışmaları yapmasıdır.

SİSTEM

Birbirleriyle ilişkili veya veya etkileşimli elemanlar takımı.

Ş

ŞART

Genellikle ima edilen veya zorunlu beyan edilen ihtiyaç veya beklenti

ŞARTNAME

Şartları belirlenen doküman

T

TANIMLANABİLİR NEDEN ASSİGNABLE CAUSE

Bir süreçteki herhangi bir değişikliğin nedenidir. Bu nedenler çalışanlar tarafından kolayca tanımlanabilir ve ortadan kaldırılabilir.

TASARIMIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ (DESİGN REVİEW)

Tasarım şartlarının değerlendirilmesi, tasarımın bu şartları karşılayabilmesi ve problemlerin tanımlanarak çözüm yolu getirmesi için, tasarım dokümante edilerek, detaylı ve sistematik olarak incelenmesidir.

TASARIM VE GELİŞTİRME

Şartları belirtilmiş karakteristiklere veya bir ürünün, proses veya sistemin, dönüştüren prosesler takımı.

TAŞERON DEĞERLENDİRMESİ VENDOR APPRAİSAL

Sipariş vermeden önce, malzemeyi üreten üreticinin kaliteyi kontrol altında tutma yeteneğinin değerlendirilmesidir.

TAMİR

Uygun olmayan bir ürünün derecesini amaçlanan kullanım için kabul edilebilir duruma getirmek için yapılan faaliyet

TEDARİKÇİ KALİTE GÜVENCESİ SUPPLİER QUALİTY ASSURANCE

Bir tedarikçinin ürününün veya hizmetinin müşteri kalite gereksinimlerini yerine getireceğine dair verdiği güvendir. Bu güven, tedarikçi ile Müşteri arasında iyi ilişkilerin yaratılmasıyla başarılır. Ürünün en az düzeltici işlem ve kontrol ile kullanıma hazır hale getirilmesidir. J. M. Juran’a göre dokuz aktiviteye gereksinim duyulmaktadır: 

1. Ürün ve kalite programları ile kalite gereksinimlerinin tanımlanması 

2. Alternatif tedarikçilerin değerlendirilmesi, 

3. Tedarikçilerin seçilmesi, 

4. Kalite planlamasının ortaklaşa düzenlenmesi, 

5. Sözleşme süresince tedarikçi ile işbirliği yapılması, 

6. Gereksinimlerin uygunluğunun gösteriminin sağlanması, 

7. Nitelikli tedarikçilerin belgelendirilmesi, 

8. Gerektiğinde kalite geliştirme programlarının kontrol ve organize edilmesi, 

9. Tedarikçi kalite oranlarının yaratılması ve kullanılmasıdır.

TEDARİKÇİ

Bir ürünü sağlayan kuruluş veya kişi. örnek, üretici, dağıtıcı, perakendeci veya ürünün satıcısı veya hizmet veya bilgi sağlayanlar.

TEKRAR KULLANIM

Atıkların toplama ve temizleme dışında hiç bir işleme tabi tutulmadan aynı şekli ile ekonomik ömrü doluncaya kadar defalarca kullanılması

TEKNİK DÜZENLEME

Ürün özelliklerini, işleme veya üretim yöntemlerini, idari hükümlerde dahil olmak olmak üzere belirten ve uyulması zorunlu olan dokümanıdır.

TEKRAR İŞLEME

Uygun olmayan bir ürünü şartlara uygun hale getirmek için ürün üzerinde yapılan faaliyet.

TETKİK

Tetkik delilini elde etmek ve bunu mutabık kalındığı tetkik kriterlerinin ne dereceye kadar yerine getirildiklerini tayin etmek amacı ile objektif olarak değerlendirmek için, bağımsız ve dokümante edilmiş bir proses.

TETKİKÇİ

Bir tetkik yapmak için yeterliliği olan kişi

TETKİK PROGRAMI

Belirli bir zaman içinde planlanan ve belirli bir amaca yöneltilen bir veya daha fazla tetkikler takımı

TETKİK KRİTERLERİ

Referans olarak kullanılan politikalar, prosedürler veya şartlar takımı.

TETKİK DELİLİ

Tetkik kriterleri ile ilgili ve doğrulanabilen kayıtlar durum beyanları veya diğer bilgiler.
Not – Tetkik delili nitel veya nicel olabilir.

TETKİK BULGULARI

Toplanan tetkik delillerinin, tetkik kriterlerine göre değerlendirmelerinin sonucudur.

TETKİK SONUCU

Tetkikin tüm hedefleri ve tüm tetkik bulguları dikkate alındıktan sonra tetkik ekibi tarafından gerçekleştirilen bir tetkikin sonucu

TETKİK MÜŞTERİSİ

Bir tetkikçi talep eden kuruluş veya kişi

TETKİK EKİBİ

Bir tetkiki icra eden bir veya birden fazla tetkikçiler.

TEKNİK UZMANI

Tetkik edilecek konuda özel bilgiler ve uzmanlık sağlayan kişi

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

İş süreçlerini ve ürün/hizmetlerin sürekli iyileştirilmesini amaçlayan bir felsefedir.

U

UYGUNLUK (CONFORMANCE)

Bir ürün veya hizmetin konu ile ilgili spesifikasyon, sözleşme veya yönetmeliklerin gereksinimlerini karşıladığını belirten bir doğrulamadır.

UYGUNLUK BELGELENDİRMESİ (QUALİFİCATİON)

Bir üretici veya dağıtıcının ürünlerinin, sözleşmeye ya da bir mühendislik çizimin gereklerine uygunluğunun belirlenmesi amacıyla incelenmesi, test edilmesi ve onaylanması işlemidir.

UYGUNSUZLUK (NONCOMFORMANCE)

Bir ürünün sözleşmede, mühendislik çiziminde veya spesifikasyonlarda belirtilen gereksinimleri yerine getirmemesidir.

Ü

ÜRÜN/HİZMET

Bir prosesin sonucu

V

VERİMLİLİK

Elde edilen sonuç ile kullanılan kaynaklar arasındaki ilişki.

VİZYON

Kuruluşun gelecekte nasıl olmak istediğini tanımlayan ifade

Y

YEDİ ÖLÜMCÜL HASTALIK SEVEN DEADLY DİSEASES

Deming tarafından ortaya konmuş bir terimdir. Deming kuruluşların hiper rekabet ortamlarında var olabilmesini etkileyecek nedenleri yedi başlık altında toplamıştır. Eğer bunlara dikkat etmezlerse kuruluşların yaşamaları mümkün değildir. Deming’in yönetim hastalıkları: 

1) Amaçlarda sabır yetersizliği. 

2) Aşırı düzeltme masrafları. 

3) Aşırı taahhüt maliyetleri. 

4) Yönetimde değişiklik. 

5) Kısa vadeli kararlara önem verme. 

6) Görünen rakamları kullanarak yönetim. 

7) Performans değerlendirmede beceri takdiri ya da yıllık gözden geçirmedir.

YETERLİLİK DENETİMİ (ADEQUACY AUDİT)

Kalite sistem dökümanlarının ilgili dökümanlara göre yeterlilikleri açısından denetlenmesidir.

YENİDEN DERECELENDİRME

Uygun olmayan bir ürün derecesinin başlangıç şartlarından farklı oluşan şartlara uygun hale getirilmesi için yapılan derece değişikliği.

YETERLİLİK

Bilgiyi ve beceriyi uygulamak için gösterilen yetenek.

YETENEK

Bir kuruşun sistemin veya prosesin gerekli şartları yerine getirebilecek bir ürünü gerçekleştirme kabiliyeti

YÖNETİM

Bir kuruluşun idare ve kontrolü için koordine edilmiş faaliyetler.

YÖNETİM SİSTEMİ

Politika ve hedefleri oluşturma ve bu hedefleri başarma sistemi.

Üst Yönetim

Bir kuruluşun en üst seviyede idare ve kontrol eden kişi veya kişiler grubudur.